Node.js dla początkujących - Część 3: Instrukcje warunkowe i pętle

Cześć! W dzisiejszym wpisie zanurzymy się w fundamentalne koncepcje programowania w JavaScript: instrukcje warunkowe i pętle. To one pozwalają naszym programom podejmować decyzje i powtarzać czynności, czyniąc je dynamicznymi i interaktywnymi. Gotowi na małą dawkę logiki? Zaczynamy!

Instrukcje Warunkowe: Decyzje w Kodzie

Wyobraź sobie, że Twój program musi zareagować inaczej w zależności od sytuacji. Wtedy wkraczają instrukcje warunkowe.

• if: Najprostsza forma. Wykonuje kod tylko wtedy, gdy warunek jest prawdziwy (true).

let wiek = 20;

if (wiek >= 18) {
  console.log("Jesteś pełnoletni!"); // Wykona się, bo wiek to 20
}

• else: Uzupełnienie if. Wykonuje kod, gdy warunek w if jest fałszywy (false).

let wiek = 15;

if (wiek >= 18) {
  console.log("Jesteś pełnoletni!");
} else {
  console.log("Jesteś niepełnoletni!"); // Wykona się, bo wiek to 15
}

• else if: Pozwala na sprawdzenie wielu warunków po kolei.

let wynik = 75;

if (wynik >= 90) {
  console.log("Ocena: A");
} else if (wynik >= 70) {
  console.log("Ocena: B"); // Wykona się, bo wynik to 75
} else if (wynik >= 50) {
  console.log("Ocena: C");
} else {
  console.log("Ocena: F");
}

• switch: Alternatywa dla wielu else if, szczególnie przydatna, gdy sprawdzamy jedną zmienną pod kątem wielu wartości.

let dzienTygodnia = 3;

switch (dzienTygodnia) {
  case 1:
    console.log("Poniedziałek");
    break;
  case 2:
    console.log("Wtorek");
    break;
  case 3:
    console.log("Środa"); // Wykona się
    break;
  default:
    console.log("Nieznany dzień");
}

Pamiętaj o break! Bez niego program wykonałby również instrukcje dla kolejnych case.

Pętle: Powtarzanie to Podstawa

Pętle pozwalają nam na wielokrotne wykonywanie tego samego bloku kodu.

• for: Najczęściej używana pętla. Idealna, gdy znamy liczbę iteracji.

for (let i = 0; i < 5; i++) {
  console.log("Iteracja nr " + i); // Wykona się 5 razy (od 0 do 4)
}

• while: Wykonuje kod dopóki warunek jest prawdziwy.

let licznik = 0;

while (licznik < 3) {
  console.log("Licznik: " + licznik);
  licznik++; // Pamiętaj o inkrementacji, inaczej pętla będzie nieskończona!
}

• do...while: Podobna do while, ale kod wykona się przynajmniej raz, nawet jeśli warunek jest od początku fałszywy.

let x = 10;

do {
  console.log("X: " + x); // Wykona się raz, mimo że x > 5
  x++;
} while (x < 5);

Wyrażenia Warunkowe: Jeszcze Więcej Sposobów na Decyzje

Oprócz podstawowych instrukcji if, else if, else i switch, warto poznać kilka dodatkowych aspektów związanych z wyrażeniami warunkowymi:

• Operator warunkowy (ternary): To skrócony zapis instrukcji if...else. Ma postać warunek ? wartość_jeśli_prawda : wartość_jeśli_fałsz.

let wiek = 19;
let status = wiek >= 18 ? "Pełnoletni" : "Niepełnoletni";
console.log(status); // Wypisze "Pełnoletni"

//To jest równoważne:
if (wiek >= 18) {
  status = "Pełnoletni";
} else {
  status = "Niepełnoletni";
}

Operator ternary jest bardzo przydatny do krótkich, jednowierszowych warunków. Unikaj jednak zagnieżdżania wielu operatorów ternary, ponieważ kod może stać się trudny do odczytania.

• Wartości truthy i falsy: W JavaScript, wartości nie-booleanowskie mogą być interpretowane jako true lub false w kontekście warunkowym.

  • Falsy: false, 0, "" (pusty string), null, undefined, NaN.
  • Truthy: Wszystkie inne wartości.

let imie = "";

if (imie) {
  // "" jest falsy, więc ten blok się nie wykona
  console.log("Witaj, " + imie);
} else {
  console.log("Wprowadź imię!"); // Ten blok się wykona
}

let liczba = 10;
if (liczba) {
  // 10 jest truthy, więc ten blok się wykona
  console.log("Liczba jest większa od zera, albo nie jest zerem");
}

Zrozumienie wartości truthy i falsy jest kluczowe, ponieważ pozwala na pisanie zwięzłego i czytelnego kodu.

• Łączenie warunków (operatory logiczne): Możemy łączyć kilka warunków za pomocą operatorów logicznych:

  • && (AND - i): Warunek jest prawdziwy tylko wtedy, gdy oba warunki są prawdziwe.
  • || (OR - lub): Warunek jest prawdziwy, gdy przynajmniej jeden z warunków jest prawdziwy.
  • ! (NOT - negacja): Zmienia wartość logiczną na przeciwną.

let x = 5;
let y = 10;

if (x > 0 && y < 20) {
  // Oba warunki są prawdziwe
  console.log("x jest dodatnie i y jest mniejsze od 20");
}

if (x < 0 || y > 5) {
  // Przynajmniej jeden warunek jest prawdziwy
  console.log("x jest ujemne lub y jest większe od 5");
}

let prawda = true;
if (!prawda) {
  // Warunek jest fałszywy, bo negujemy prawdę
  console.log("To się nie wykona");
} else {
  console.log("To się wykona");
}

• Kolejność wykonywania operatorów Tak jak w matematyce, operatory logiczne mają swoją kolejność wykonywania. Najpierw wykonywana jest negacja (!), potem iloczyn logiczny (&&), a na końcu suma logiczna (||). Można używać nawiasów, aby wymusić inną kolejność.

let a = true;
let b = false;
let c = true;

if (a || (b && c)) {
  // Najpierw b && c, potem a || (b && c)
  console.log("Warunek spełniony"); // Wykona się, bo b && c to false, a a to true
}

if ((a || b) && c) {
  // Najpierw (a || b), potem (a || b) && c
  console.log("Ten warunek też jest spełniony"); // Wykona się, bo (a || b) to true a c to true
}

Praca Domowa:

1. Napisz program, który wypisze liczby od 1 do 100, ale dla liczb podzielnych przez 3 wypisze “Przez 3”, dla podzielnych przez 5 wypisze “Przez 5”, a dla podzielnych przez 3 i 5 wypisze “Przez 3 i 5”.
2. Stwórz pętlę while, która będzie prosić użytkownika o podanie liczby, dopóki nie poda liczby większej od 10. (Można użyć modułu readline w Node.js do interakcji z konsolą).

Eksperymentuj!

Najlepszym sposobem na naukę jest praktyka. Zmieniaj warunki, modyfikuj pętle, zobacz, co się stanie. Nie bój się eksperymentować!

Czytaj Dalej!

To tylko krótki wstęp do instrukcji warunkowych i pętli. W kolejnych wpisach zgłębimy te tematy jeszcze bardziej. Zachęcam do lektury pozostałych postów na naszym blogu!

Mam nadzieję, że ten artykuł był pomocny. Jeśli masz jakieś pytania, śmiało zadawaj je w komentarzach! Powodzenia w nauce JavaScript!